Rıfat Koçak: “Geri dönüşümlü heykellerimin çağımız tüketimini bir nebze azaltabilmesine katkıda bulunmasını umuyorum”
Röportaj: Ayşe Gülay Hakyemez
Bodrum Dibeklihan’da bir sergi.. Rıfat Koçak’ın hurdadan heykelleri.. Geri dönüşüm sanatına güzel örnekler..
Resim ve heykelleriniz üzerinden sanatınızın gelişim ve değişimini anlatır mısınız?
Heykellerimde kavramsal ve soyut izdüşümler izlenebilir. Kinetik Art disiplininden esinlenerek bazı unsurlarını kullanmak istedim.
Kinetik Art sanatçıları “uzay -zaman” sürekliliği gerçeğine yeni endüstri ürünleri ve tekniklerini katarak çalışmışlardır. Geleneksel tablo boyutlarının dışına ilk çıkanlar onlar olmuştur. Başta Schöffer olmak üzere, bazı sanatçılar elektronik teoriler üzerine çalışmışlar ve 1948’den sonra da makinalar ile yapılan “devrimsel sanat, kinetik sanat” gösterilerini gerçekleştirmişlerdir.
Ben ise yaşadığım çağa ve ortama taşıyarak, günümüze ve kültürümüze yakın bir tavır içerisinde figüratif çalıştım. Heykelin sanat eseri kimliğine hareket, ışık, dokunulurluk ekleyerek işlevsellik katmaya çalıştım.
Son çalışmalarınızın hikayesi nedir?
Doğa aşkımın yanısıra hayvanları da çok seviyorum. Dalmak ve denizcilik hayatımda olduğu için sanırım son heykel çalışmalarımda balık ve deniz ağırlıklı çalışmalar çıktı. Yengeç, denizatı, değişik balık türleri gibi.. Yanı sıra keçi, kartal, karga gibi hayvanlara da yer verdim.
Sanat ve sanatçı tanımınızı alabilir miyim?
Sanat hiçbir zaman alışılagelmiş olmamıştır. Sanat her zaman yenilikçi bir tavır, öncü bir yaklaşım sunmuştur. Günümüzde tüketici bir toplumun bireyleriyiz. Bu denli tüketim, atıklarımızı da çoğaltıyor. Atıkları bir daha ayağa kaldırarak, sürdürülebilir özellik katar susarsak ya da sanatımızla bunu öne çıkarabilirsek tüketimin belki de bir nebze azaltılabilmesine katkıda bulunabiliriz diye düşünüyorum. Recycle art (yani geri dönüşümlü sanat) yapmak, atıkları yeniden kullanıma sunmak bir sanatçı için sorumluluktur. Kinetik sanatın geçmişle bağlantımızı sürdürmemize katkısı da beni hep etkilemiştir.
Alt yapısı olan düşlere, hikayelere sahip olmak, sürekli beslenmeye açık bir yapıya sahip olmak, çevre bilincine sahip olmak, geleceğe yönelik hayaller kurmak bir sanatçının olmazsa olmazlarındandır diye düşünüyorum.
Mutluluk ve sanat arasında bir ilişki varmı sizce?
“Sen mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin”? diye sormuş Nazım Hikmet. Abidin Dino mutluluğun resmini yapmadı. Çünkü o da biliyordu ki tek bir kare ile somutlaştırılamazdı mutluluk. Mutluluk, hüzün, depresyon, heyecan yani var olan ve hissedebildiğimiz tüm duygu, ruh hallerimiz ve beş duyumuzla eserlerimizi üretiyoruz. İçindeki duygu yoğunluğunu karşısındakine yansıtabildiği kadar görebiliyoruz sanatçının derinliğini..
Sizi yaratmaya iten, tetikleyen unsurlar, ilham kaynaklarınız nelerdir?
Günlük yaşantımız, birikimlerimiz, anılarımız, rüyalarımız, hayallerimiz ve bizi etkileyen olaylar biraraya geldiğinde yoğunlaşıyor ve bizi üretime yöneltiyor. Hobilerimiz, izlediğimiz filmler, okuduğumuz kitaplar ve sosyal hayatımızla beslendikçe bir takım çalışmalar çıkıyor ortaya..
Hayran olduğunuz sanatçılar ve eserleri hakkında neler söylemek istersiniz?
Resimde Paulo Rego, Joan Eardley, Peter Chevalier beni etkileyen sanatçılar arasındadır. Heykelde belli bir isim vermek zor. Sanat tarihinde yer edinmiş birçok heykeltıraşın eserlerini inceledikten sonra günümüz sanatına baktığımızda kendi özgün bir yaklaşımınız da oluşuyor. Recycle Art’ın (yani geri dönüşüm sanatının) beni çok etkilemiş olduğu da heykellerimde ortaya çıkmaktadır.
Sanatın insan yaşamındaki yeri nedir, ne olmalıdır?
Sanat, bir sanatçı için, bir üretim alanı veya bir iş olmaktan öte, bir yaşam biçimidir. Genel olarak ise, sanatla iç içe olmak, insan olmanın özelliklerinden biridir.
Sanatın daha anlaşılır, ulaşılabilir olması için neler yapılabilir? Yapılmalı mıdır?
Sanatın daha anlaşılır olabilmesi için birebir sanatçı atölyelerinin gezilmesi, sanatçının yaşamıyla ilgili paylaşımlar yapılması, daha anlaşılır olmasının yolunu açar bence…
Günümüz sanatı hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Çok ciddi bir tüketim toplumu haline geldik. Kendimden yola çıkarak, geri dönüşüm ve sürdürülebilirlik sanatı üzerine bir eğilim var diyebiliriz.